Translate

Dostojevski - Cioran


De superbiograaf


Een uittreksel uit het artikel van Fred Bachus, gepublicieerd in de Groene Amsterdammer op 4 sept 1996 (interview met Joseph Frank, die al 40 jaar bezig is met een biografie over Dostojevski).






Fred Bachus: U laat zien dat hij op dezelfde manier vocht met het geloof. Zat Cioran ernaast met zijn conclusie dat Dostojevski niet kòn geloven?

Joseph Frank: Weet u, na het uitkomen van deel drie, waarin Dostojevski's notities bij zijn dode Masja worden besproken, kreeg ik een zeer complimenteuze brief van Cioran. Ik heb die brief helaas niet hier, maar wat u zegt is waar. Dostojevski geloofde, maar op een existentiële manier. Aan het eind van zijn leven deed hij dat beroemde understatement: “Mijn geloof komt uit twijfel.” Hij had zeer extreme ideeën over de onmogelijkheid van zijn religieuze overtuiging; hij kende alle argumenten tegen het geloof, alle kwellingen van mensen die niet kunnen geloven, zoals Iwan Karamazov, maar zonder geloof beschouwde hij het leven als onmogelijk. Zonder notitie van de onsterfelijkheid van de ziel houdt volgens hem elke moraal op te bestaan.
(...)

't Barre land

Levensbericht Dolf Verspoor

..."Een auteur die het Frans tot zijn tweede moedertaal had gemaakt. Want na beëindiging van de middelbare school was hij naar Parijs getogen om Chinees te studeren, maar die taal kon in hem geen wortel schieten. In de Franse hoofdstad verkeerde hij in een milieu van meest buitenlandse bohémiens, onder wie ook de Nederlander Jef Last - van wie hij voor zijn vertrek een groot Chinees woordenboek had gekregen. Onder de literatoren die hij er ontmoette waren André Malraux en de toen nog onbekende Emile Cioran; het werk van de eerste zou hij ten slotte de rug toekeren, dat van de ander zou hij ten slotte omhelzen. Vanuit Nederland liet hij boeken van Multatuli, Van Schendel, Du Perron en Vestdijk komen, terwijl hij zich tegelijkertijd verdiepte in de poëzie van Rilke en Stefan George. Om den brode gaf hij af en toe les. 'In Parijs ben ik privaatleraar en help fabrieksdirecteuren, schrijvers en kleine meisjes aan een mondje duits of italiaans', schreef hij aan zijn broer Wim te Heemstede.4 Nadat hij zijn eerste vrouw had leren kennen, kwam er wat verbetering in zijn materiële situatie. De Parijse jaren laten een onbekommerde jongeman zien met een zeer groot talent voor talen, brede belangstelling voor literatuur en oog voor de verhoudingen op het schaakbord van de wereldpolitiek. In een brief uit 1938 verwijt hij Engeland uit kapitalistische overwegingen Mussolini en Hitler te gedogen als waakhonden tegen de gewraakte socialistische bewegingen in Rusland (sinds 1917) en Spanje (sinds 1936).5 Voor bijna alle schrijvers stond fascisme gelijk met de hel en het communisme met hoop. 'In de meest katholieke Duitser kun je altijd zonder veel moeite een heiden ontdekken en de meest verstokte Franse atheïst is nog veel kritischer', noteerde hij in 1940.6 Hoe verwoestend het stalinisme was, bleek uit een redevoering van André Gide die Verspoor onder ogen kreeg. Bij terugkeer uit Moskou, waar hij officieel te gast was geweest op de staatsbegrafenis van Maxim Gorki, laakte Gide de platvloerse kanten van de Sovjetliteratuur.7 Anders dacht de Chileense communist Pablo Neruda, die Stalin nog in de jaren zestig bewierookte en die Dolf, gezien zijn vertalingen in de jaren zeventig, evenzeer volgde als Gide."...

Robert Lemm
4. Brief van 31 augustus 1941.
5. Brief van 29 september 1938.
6. Brief van 2 februari 1940.
7. Dat was in 1936, waarschijnlijk in de maand juni. Ook Jef Last en André Malraux bevonden zich onder de aanwezigen.

Volledig artikel - De Maatschappij der Nederlandse Letterkunde

Vier ongemakkelijke filosofen

Ger Groot
Vier ongemakkelijke filosofen
Nietzsche, Cioran, Bataille, Derrida

Ger Groot beschrijft de verhouding tussen Nietzsche en Frankrijk aan de hand van Nietzsches persoonlijke commentaren op de Franse cultuur en zijn doorwerking in het Franse denken van de twintigste eeuw.

Friedrich Nietzsche voelde zich tegen het eind van zijn leven meer Fransman dan Duitser. In Frankrijk moest de nieuwe Europese cultuur gestalte krijgen waarvan hij de contouren schetste. Vanaf het eind van de negentiende eeuw werd Nietzsche in Frankrijk intensief gelezen en vandaag de dag is er geen land waarin zijn filosofische invloed zo groot is.

De plaats van Nietzsche in de Franse filosofie van de afgelopen eeuw concretiseert Groot door in te gaan op drie figuren die diep door hem zijn beïnvloed. De Roemeens-Franse denker Emil Cioran ontwikkelde zich van een fervent Nietzscheaan tot een sceptische tegenstander, die nooit helemaal van Nietzsche loskwam. Georges Bataille omhelsde Nietzsche zodra hij een paar woorden van hem had gelezen en ontwikkelde in samenspraak met hem een hoogst persoonlijk denken. En Jacques Derrida gebruikte Nietzsches inzichten voor een geheel nieuwe filosofie van taal en betekenis.

Bovendien legt dit boek een aantal onverwachte verbindingen bloot tussen deze denkers onderling. Zo vinden Cioran en Bataille elkaar als denkers van de nacht, Cioran en Nietzsche als theoretici van de ziekte, en Bataille en Derrida als filosofen van de erotische spreidstand van het zijn.

Extra informatie:
Ingenaaid, 541 pagina's
Verschenen: april 2003
Gewicht: 853 gram
Formaat: 221 x 141 x 35 mm

Schrijver in Frankrijk

Rudi Wester
Schrijver in Frankrijk
Ontmoetingen met Franse auteurs

De afgelopen twintig jaar heeft Rudi Wester veel grote Franse auteurs ontmoet en over nog veel meer auteurs geschreven.

In Schrijver in Frankrijk heeft Rudi Wester alle interviews die zij door de jaren heeft gemaakt verzameld en aangevuld met portretten en recensies die zij schreef. Uniek zijn de gesprekken die zij voerde met Patrick Modiano. Uniek, omdat hij zich vrijwel nooit laat interviewen, mensenschuw als hij is. Veel van de hier geïnterviewden zijn inmiddels overleden: Emile Cioran, Marguerite Duras, Francoise Giroud, Julien Green en Marguerite Yourcenar.

De ontmoeting met de filosoof Luc Ferry is interessant, aangezien hij tegenwoordig minister van Onderwijs in Frankrijk is. Van veel andere auteurs maakte Rudi Wester uitgebreide portretten, van Victor Hugo tot Simone de Beauvoir, van Jean Cocteau tot haar lievelingsschrijfster Colette. Zo trekt een veelkleurig en afwisselend literair Frans landschap aan de lezer voorbij.

Extra informatie:
Ingenaaid, 224 pagina's
Verschenen: februari 2004
Gewicht: 300 gram
Formaat: 210 x 136 x 22 mm

E.M. Cioran "Beckett. Enkele ontmoetingen"

Beschouwelijk werk
Beckett Addenda bij Samuel Beckett (Perspectieven)

Als opmaat en ter aanvulling op het beschouwelijk werk van Samuel Beckett verscheen een bundel onder de titel Addenda. Bij Samuel Beckett. (Perspectieven) waarin de muzikale implicaties van Becketts esthetica een voorname plaats innemen.
Perspectieven voor Becketts werk worden geboden aan de hand van E.M. Cioran 'Beckett. Enkele ontmoetingen', Samuel Beckett 'Zelf', Etty Mulder 'Geen geloof in wording denkbaar', Pieter T'Jonck 'Een afgeloste erfzonde', Theodor Adorno 'Over muziek en taal', en Ronald Kuil `Het pijngevoel van een kreeft'.

Historische Uitgeverij
paperback
vormgeving rudo Hartman

160 bladzijden
isbn 978 90 6554 2212
eu. 17,95

eerste druk

Brief aan een verre vriend

Deze belangrijke tekst van de Roemeens-Franse filosoof-schrijver werd vertaald door Kathelijne De Vuyst, ingeleid door Luc Devoldere en met ekeningen geïllustreerd door Máximo San Juan Arvanz. Het is een tekst waarin Cioran het maatschappijtype van het Westen vergelijkt met wat toen nog het Oostblok was. Maar waarin voorts vooral de obsessies van Cioran prima tot uiting komen.

Het boek werd vormgegeven door Danny Dobbelaere en gedrukt door Drukkerij Imschoot.

1998, 56p. 24 x 19,50. 185 ex.. Leden € 90 /niet-leden € 115.

Brief aan een verre vriend verscheen oorspronkelijk in het Frans literair tijdschrift NRF (Nouvelle Revue Française) in 1957 waarna het opgenomen werd in Geschiedenis en Utopie dat verscheen in 1960.

De brief was gericht aan Constantin Noica (1907-1987). Noica werd in Roemenië opgesloten en de correspondentie met Cioran werd tijdens zijn proces tegen hem gebruikt.

Brief aan een verre vriend
Vertaling Kathelijne De Vuyst
Bibliofiel genootschap Literarte - Drukkerij Imschoot, 1998
Originele titel: Lettre à un ami lointain (Histoire et Utopie), 1960



enkele citaten
"De massa's komen niet in beweging als zij alleen kunnen kiezen tussen huidige en toekomstige rampen; zij berusten in het ongeluk dat zij doormaken en hebben er geen enkel belang bij zich aan een ander, onbekend maar onvermijdelijk ongeluk te wagen. Voorspelbare ellende prikkelt de verbeelding niet en het is nooit voorgekomen dat er een revolutie in naam van een sombere toekomst of een bittere profetie is uitgebarsten."…

"Als het Westen niet ongeneeslijk ziek is moet het alle ideeën die men ervan gestolen heeft en die men elders in een vervalste vorm heeft toegepast opnieuw overwegen: ik bedoel dat het de taak heeft, als het zich door een oprisping of een spoor van eergevoel wil onderscheiden, de utopieën weer ter hand te nemen die het uit gemakzucht aan anderen heeft overgelaten, waardoor het afstand heeft gedaan van zijn genie en zijn missie."…


"Zal het eindelijk begrijpen dat het alleen een politieke toekomst heeft en een rol zal spelen als het in zichzelf zijn oude dromen en zijn oude utopieën alsmede de leugens van zijn oude hoogmoed terugvindt? Voorlopig zijn het zijn tegenstanders die, veranderd in theoretici van de plicht waaran het zich onttrekt, hun rijken op zijn schuchterheid en vermoeidheid bouwen. Door welke vloek is het getroffen dat het aan het eind van zijn bloeitijd alleen maar zakenlui voortbrengt, die kruideniers, die linke jongens met hun lege blikken en hun atrofische glimlach die je overal tegenkomt, zowel in Italië als in Frankrijk, in England evenals in Duitsland. Moest zo'n geraffineerde, zo'n gecompliceerde beschaving op dat geteisem uitdraaien? Misschien was het wel iets onvermijdelijks, die verloedering, om een ander soort mensen te kunnen bedenken."



In de Standaard van 30 juli 1998 werd de uitgave besproken door Mark Schaevers:
Voor zijn vijfde uitgave koos het bibliofiele genootschap Literarte voor Brief aan een verre vriend van E.M. Cioran - een gelukkige keuze. De verre vriend waa Cioran in 1957 aan schreef, was de Roemeense filosoof Constantin Noïca, een jeugdvriend. Zelf woonde Cioran toen al twintig jaar in Parijs. De brief bereikte Noïca overigens niet, maar kwam hem wel op een gevangenisstraf van 25 jaar te staan (in 1964 werd hij daaruit ontslagen).
Waarover ging die brief dan wel? Sur deux types de société is de titel van zijn brief, en hij vergelijkt inderdaad, nog in volle koude oorlog, het maatschappijtype van het Westen en wat toen nog het Oostblok was. Het zal niet verbazen dat Cioran met geen van beide tevreden was - het waren voor hem gewoon twee soorten onverdraaglijkhied. "De brief," zo verantwoordt inleider Luc Devoldere zijn keuze voor deze Lettre à un ami lointain, "geschreven in andere tijden en andere omstandigheden, blijft voor de lezer van vandaag relevant. Nu met de val van het communisme het 'alternatief' voor de democratie en haar vrije-markteconomie is verdwenen, lijkt ook de kritiek op de eigen samenleving verstomd. Ciorans vaak rabiate diagnose dwingt de lezer die kritiek weer op te nemen, ook al is zijn emedie - als hij er al een voorstelt -nauwelijks geloofwaardig." Voorts komen binnen het bestek van deze brief vele thema's en obsessies van Cioran prima tot uiting.
Màximo San Juan Arranz liet zich door een aantal fragmenten van de brief inspireren voor elf sobere zwart-wit-illustraties. Luc Devoldere had het goede idee in de marge van de vertaling van Katelijne De Vuyst een aantal notities uit Ciorans Cahiers 1957-1972 te plaatsen, die een dialoog aangaan met de tekst van de brief. De eerste notitie luidt: "De wijze schrijft geen brieven." (MS)